Σχολείο, επέτειος και τέχνη: Η Καταχνιά του Λεοντή στο 1ο ΣΔΕ Λάρισας

Το 1^ο ΣΔΕ Λάρισας, με αφορμή την ευτυχή συγκυρία της συναυλίας του Χρήστου Λεοντή με το έργο του «Καταχνιά» την Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2016 στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας, αποφάσισε να τιμήσει την 76^η επέτειο του έπους του 40 με έναν πολυγραμματισμό που είχε ως άξονα το έργο αυτό.

Η «Καταχνιά» δομείται, όπως γνωρίζουμε, στο τρίπτυχο «Κατοχή – Αντίσταση – Απελευθέρωση» και περιλαμβάνει πεζά του Νικηφόρου Βρεττάκου και τραγούδια του Λεοντή σε στίχους Κώστα Βίρβου που αποδίδουν ο Καζαντζίδης και η Μαρινέλα (ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1965 και απαγορεύτηκε από την δικτατορία). Η Καταχνιά αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μετατόπισης της ιστορίας στο λογοτεχνικό πεδίο και ως εκ τούτου και πρώτης τάξης μαθησιακό μέσο και αντικείμενο. Η Καταχνιά είναι ένα σύνθετο καλλιτεχνικό έργο, αλλά διαφέρει από άλλες, ανάλογες ή παρεμφερείς, περιπτώσεις όπως το Άξιον εστί του Ελύτη (και του Θεοδωράκη), αφού δεν είναι λογοτεχνία που μελοποιήθηκε εκ των υστέρων, αλλά στηριζόταν εξαρχής στην ιδέα του συμφυρμού των τεχνών.  

Κατά την υλοποίηση του πρότζεκτ χρησιμοποιήθηκαν ποικίλοι σημειωτικοί πόροι με σκοπό την πληρέστερη εμβάθυνση των μαθητών στο νόημα του έργου, αλλά και της επετείου. Πραγματοποιήθηκαν πολλές διασημειωτικές συσχετίσεις όχι μόνο εντός του έργου (αφηγήματα, στίχοι, μουσική), αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο, αφού γίνονταν συνεχώς αναφορές στα συγκλονιστικά γεγονότα της εποχής 1940-1944 και γενικότερα του Β Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και στη μουσική και καλλιτεχνική παράδοση (ομοιότητες με Θεοδωράκη και Χατζιδάκι, είδος μουσικής κλπ.). Να σημειωθεί ότι αξιοποιήθηκε παράλληλα και πλούσιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό με σκοπό την ανασύσταση της εποχής. 

Προϊόν της δραστηριότητας ήταν η παρουσίαση του έργου στο σχολείο την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2016, η οποία περιέλαβε ομαδική ακρόαση των τραγουδιών, αλλά και αναγνώσεις –με δραματοποίηση- των πεζών τμημάτων του έργου από τους εκπαιδευόμενους του Β’ επιπέδου.

Η παρουσίαση ήταν ιδιαίτερα υποβλητική και συνέβαλε, όπως φάνηκε, τόσο αυτή, όσο και η ευρύτερη επεξεργασία του έργου που είχε προηγηθεί, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης των εκπαιδευομένων σχετικά με τις περιπέτειες του ελληνικού λαού κατά την διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Αυτός είναι εξάλλου ο σκοπός της βίωσης μιας επετείου.

Ως ιδεώδες επισφράγισμα αυτής της δραστηριότητας πολλά μέλη της σχολικής κοινότητας  του 1^ου ΣΔΕ Λάρισας είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το έργο του Λεοντή στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας την επόμενη μέρα, Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2016. Με τον τρόπο αυτό ολοκλήρωσαν τη γόνιμη επαφή τους με ένα σημαντικό έργο, που είχε σκοπό να τονωθεί η ιστορική τους μνήμη και να καλλιεργηθεί η λογοτεχνική και μουσική τους ευαισθησία με βάση την ιδέα «πώς η ιστορία γίνεται τέχνη και πώς από την τέχνη πάμε στην ιστορία». Συγχρόνως, η σχολική κοινότητα έδωσε μια πρωτότυπη απάντηση στο πολύπαθο ζήτημα του «εορτασμού» των επετείων στο σχολείο.